شهر اصفهان

اصفهان نامی است که در ایران برای هر گردشگری آشنا و جذاب است، نامی که با گردشگری ارتباط جدی داشته و اولین گزینه ی سفر در ایران به شمار می رود. اصفهان یکی از شهرهای مهم در مرکز فلات ایران محسوب می شود و رد پایی آن را با نام های بسیاری در متون تاریخی می توان یافت، جی، گی، یهودیه، سپاهان، اسپادانا، گابا، صفاهان و اسم های دیگری که می توان به آن ها اشاره کرد، نام هایی که از دوران هخامنشیان و مهاجرت برخی از یهودیان آزاد شده از بابل توسط کوروش کبیر به این منطقه اطلاق می شده است.

اصفهان یکی از شهر های قدیمی و باستانی ایران است که در دوران باستان بیشتر محل لشکریان و آموزش سربازان بوده و نام سپاهان نیز از این ویژگی شهر گرفته شده است. در دوران پس از اسلام برای اولین بار در زمان حکومت دیلیمان بود که اصفهان به عنوان پایتخت ایران برگزیده شد و مرکز سیاسی، علمی و اقتصادی آن دوران قرار گرفت. در عصر سلجوقی هم طغرل سلجوقی اصفهان را مرکز حکومت اش کرد و آلب ارسالان و ملکشاه هم در اصفهان به تخت نشستند.

اما شکوه و عظمت اصفهان به عنوان پایتخت یکی از امپراتوری های شرق را باید در دوران سلطنت عباس شاه صفوی دید، شاه عباس پس از شاه تهماسب، به اریکه قدرت تکیه داد و پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل کرد.

قرار داشتن اصفهان در مرکز ایران و دسترسی آسان به نقاط مختلف کشور از لحاظ امنیتی – نظامی و تجاری و اقتصادی از دلایل این تغییر پایتخت در دوران سلطنت شاه عباس به شمار می رفت. بی گمان روز های طلائی این شهر در عصر شاه عباس شکل گرفت، رونق اقتصادی با توجه به قدرت امپراتوری صفویه در آن روزگار و آبادانی و ساختن بنا هایی با معماری خاص و ممتاز، اصفهان را به یکی از شهر های افسانه ای مشرق زمین بدل ساخت.

شهری که در اوج اقتدار امپراتوری ایران زمین پس از ورود اسلام، دارای وسعت بسیار زیادی بود و از قفقاز تا شبه جزیره ، از آسیای مرکزی تا خاورمیانه را در بر داشت و اصفهان پایتخت چنین سرزمین وسیع و پهناوری بود.

از این رو، بنا به نامی که اهالی اصفهان بر آن نهاده اند و آن را نصف جهان می خوانند، اصفهان یکی از شهر های بسیار زیبا با آثار تاریخی و بنا های باشکوهی است، که گردشگران بسیاری را شیفته ی خود می سازد. این غنای فرهنگی و تاریخی ، در کنار مرکزیت اقتصادی به اصفهان هویتی همواره برجسته را بخشیده است، به نوعی که بسیاری از هنرها و صنایع ایرانی از قرون پیش در این شهر نشو و نمای بیشتری داشته اند.

گردشگران در بازار های اصفهان می توانند موزه های زنده و آثار هنری و ارزشمند ساخت دستان هنرمندان ایرانی را از نزدیک نظاره گر باشند، پل های تاریخی و معماری های برجسته اصفهان را هم تنها باید دید، شهری که مانند نگینی ارزشمند در دنیای امروز همچنان از زیبایی های سنتی و هنری دوران گذشته برخوردار است.

مسجد شاه

یکی از پازل های شاهکار معماری اسلامی در ایران و تمامی مناطق اسلامی را بی گمان باید در اصفهان و در مسجد شاه جست. مسجد شاه یکی از بی نظیر ترین آثار معماری ایرانی-اسلامی است، که با هویتی اسلامی و شیعی یکی از زیبا ترین مساجد دنیای اسلام به شمار می رود و آن را باید به عنوان اولین جاذبه ی دیدنی شهر اصفهان معرفی کرد.

روند ساخت مسجد شاه در زمان زمامداری شاه عباس کبیر(در اوج شکوه و قدرت صفویان) و به دستور شاهِ صفوی در سال 1020 هجری قمری آغاز شد و شاه عباس در آخرین سال سلطنت اش شاهد تکمیل گنبد اصلی این مسجد با شکوه و شاهانه بود، اما روند ساخت مسجد به طور کامل در دوران سلطنت شاه صفی به پایان رسید.

این مسجد شاهکاری ماندگار در قسمتی از میدان نقش جهان است، که با جهت یابی شیخ بهائی به سوی قبله مسلمین مکه در جهتی دیگر از شکل مستطیلی میدان نقش جهان قرار گرفته است. سنگ های مرمر ستون های ورودی مسجد با هنرمندی هرچه تمام تر چشم هر بیننده ایی را خیره می کند.

اما زمانی که از مسجد شاه سخن به میان می آید نمی توان از هنر کاشی کاری این مسجد بگذریم، بلوغ هنری هنرمندان، خلاقیت و ذوق کاشی کاران در کنار الهامات معنوی بکار رفته در مسجد شاه آثار با شکوهی را خلق کرده اند که در تقارن های پیچیده و اشکال هندسی نامتقارن طاق ها و گنبد های مسجد تجلی پیدا کرده اند، این بنای ماندگار پس از گذشت 400 سال همچنان اثری بی رقیب در شکوه و زیبایی به شمار می رود.

یکی از نکات زیبا در میدان نقش جهان قرار داشتن مسجد باشکوه شاه درنزدیکی یکی از کاخ های شاهان صفوی است، که گردشگران می توانند میزان اعتبار و نقش دیانت را در سلسله ی صفوی ، با شکوه صد چندان مسجد بر کاخ شاه نظاره گر باشند.

اگر طاق ها و گنبد ورودی مسجد شما را شگفت زده کرده است، باید همچنان در انتظار دیدن آثار کم نظیری در قسمت های دیگر مسجد شاه باشید. حجاری شاهکار استفاده شده در این بنای تاریخی ، از برجسته ترین قسمت های زیباشناسانه ی مسجد شاه به شمار می روند.

گنبد اصلی مسجد دارای ارتفاعی 52 متر است و یکی از برجسته ترین ویژگی های این بنای تاریخی انعکاس صورت در مرکز گنبد است که یکی از جاذبه های این مسجد است، که گردشگران مشتاقانه در پی تجربه ای خاص در این مسجد هستند.

دو شبستان قرینه در قسمت های غربی و شرقی صحن هم شاهکاری های معماری را در خود جای داده اند، البته شبستان شرقی بزرگتر و ساده تر است اما شبستان غربی با مساحتی کمتر زرق و برقی باشکوه تر دارد و محراب این شبستان شاهانه هم یکی از زیبا ترین بخش های مسجد شاه محسوب می شود.

گفتن و نوشتن از شاهکاری ماندگار مانند مسجد شاه سخن گفتن از نادیدنی هایی ناگفته است که تنها باید چشم ها را به دنبال زیبایی های این بنای تاریخ دواند و لذت دیدن آن را چشید. مسجد شاه با تمام زیبایی های بی مانندش قسمتی از هنر هنرمندان سرزمینی خوش ذوق است که در خوش جایی نشسته است.

مسجد جامع اصفهان

مجموعه ی مسجد جامع اصفهان به معنای واقعی موزه ی معماری اسلامی است، که محل عبادت نمازگزاران طی 9 قرن اخیر نیز بوده است. این مکان تاریخی و باشکوه از عصر سلجوقی تا دوران شکوه سلسله ی صفویه مظهر هنرمندی هنرمندان ایرانی بوده ،که در قالب باور های مذهبی تجلی پیدا کرده اند.

این مسجد با 20 هزار متر مربع مساحت بزرگترین مسجد در ایران است و گردشگران می توانند ستون های کنده کاری شده، کاشی های ظریف و بی نظیر و همچنین آجر کاری هایی را نهایت تکامل هنری ببینند. برخی معتقدند که محل مسجد جامع از دوران ساسانیان مکانی مذهبی بوده و در دوران باستان آتشکده زردتشتیان در این منطقه قرار داشته است.

با این حال، بنای اولیه مسجد جامع اصفهان در قرن پنجم هجری قمری و در زمان حکومت سلجوقیان ساخته شده است، اما قسمتی از مسجد در اثر آتش سوزی تخریب شد و در سال های بعد مورد بازسازی قرار گرفت. طی قرون بعد شاهکارهای هنری با توجه به هویت معماری و هنر هنرمندان دوران مختلف به مسجد جامع اضافه شد.

در حیاط اصلی مسجد که شبیه به ساختار قرار گرفتن کعبه در مکه است، چهار ایوان در چهار طرف قرار گرفته و حوض و محل وضوی نماز گزاران هم در وسط طراحی شده است و نمازگزاران می توانند تشریفات مذهبی را در حیاط اصلی انجام دهند. همچنین ساختمان دو طبقه ی گرداگرد حیاط در اواخر قرن نهم هجری قمری ساخته شد.

ایوان جنوبی با استادی هرچه تمام تر ساخته شده است وریزه کاری ها و کاشی های دیواره و دو مناره جانبی آن با اِلمان های معماری سبک عصر مغول آفریده شده اند. گنبد بزرگ نظام الملک هم که متعلق به دوران سلجوقی است در پشت دو مناره ی این ایوان قرار دارد.

ایوان شمالی نمونه ی بارزی از معماری و هنر عصر سلجوقی محسوب می شود، که ترکیبی قابل توجه از آجر کاری و کاشی کاری در کنار ستون ها آن بکار رفته و چشم هر ببیننده را به خود خیره می نماید. گنبد آجری تاج الملوک هم پس از گذشت 900 سال همچنان سرِپا و با وقار پذیرای گردشگران است و در طی این سال ها با وجود چندین زلزله ثبت شده سالم و زیبا باقی مانده است.

ایوان غربی نیز توسط سلجوقیان ساخته شد اما در عهد صفوی تزئینات و هنر معماری بلوغ یافته عصر صفوی به آن افزدوه شد. کاشی کاری های هندسی این ایوان نسبت به ایوان جنوبی بیشتر است و این ایوان که به ایوان استاد شهرت دارد، یکی از ایوان های زیبای مسجد جامع محسوب می شود.

اما محراب الجایتو(متعلق به قرن دهم هجری قمری) در کنار ایوان غربی، گنجینه ی مسجد جامع است و گردشگران در این محراب، گچ بری های بدیع ،کتیبه های نوشته و نقش و نگار های زیبایی را خواهند دید که در کنار شبستان زمستانی (که هنر معماری عصر تیموری و دیلیمان در آن تجلی پیدا کرده است) بنا شده است. با گذر از دالان ها و نشستن در زیر طاق گنبد های این مسجد بیشتر به این نظر نزدیک می شویم که، مسجد جامع اصفهان موزه ای زنده از معماری دوران مختلف اسلامی است.

میدان نقش جهان (میدان امام)

یکی از اولین تصاویری که گردشگران از اصفهان در ذهنشان( پیش از عزیمت به این شهر) متبادر می شود، میدان مستطیل شکلی است، که هویت این شهر را در آغوش گرفته است. میدان نقش جهان با معماری زیبای متعلق به عصر صفوی است که با بنا های در چهار دورش را شکل می دهد و قرار گرفتن حوض ها و فواره های چشم نواز در میانه میدان و همچنین باغچه های وسط میدان نقش جهان، یاد آور مثال اصفهان نصف جهان است.

اگر در میانه روز در یک روز زمستانی از این میدان عبور کنید، امکان ندارد مدهوش زیبایی و جلال این میدان تاریخی نشوید. میدان نقش جهان در سال 981 شمسی و در اوج شکوه عظمت شهر اصفهان در خلال سلطنت شاه عباس کبیر ساخته شد.

شاه عباس این میدان را با هدف نشان دادن شکوه و عظمت سلطنت صفوی و رقابت با امپراتوری عثمانی بنا کرد. اصفهان به عنوان پایتخت ایران یکی از مهمترین شهر های دنیا در آن روزگار به شمار می رفت. این میدان تاریخی در سال 1313 به عنوان یکی از آثار ملی ثبت شد و در سال 1358 هم میراث جهانی یونسکو شناخته شد.

میدان نقش جهان با طول 512 متر در 163 متر یکی از بزرگترین میدان های جهان به شمار می آید، نام این میدان به معنای الگوی جهان است و گردشگران می توانند اوج شکوفایی هنر، معماری ، اقتصاد و شکوه سلطنت شاه عباس صفوی را نظاره گر باشند، مسجد شیخ لطف اله، عالی قاپو، مسجد شاه، سردر قیصریه همچنین بازار معروف اصفهان متشکل از صنف های مختلف در این میدان حضور دارند.

این بنای تاریخی چون دیگر، آثار کهن در طول زمان دچار تغییرات و دگرگونی هایی شده است، زمانی این میدان عرصه تاخت و تاز چوگان بازان بود و امروز تفرجگاه گردشگران و مردم اصفهان است، فواره های وسط میدان و مغازه های سوغات و صنایع دستی اصفهان در اطراف میدان هم در دوران پهلوی ساخته شدند.

گردشگران می توانند سوار کالسکه های معروف میدان نقش جهان شوند و دورتا دور این میدان تاریخی را با یکی از وسایل حمل و نقل قدیمی بگردند، میدانی وسیع با چشم انداز هایی تاریخی و زیبا، برای هر گردشگری جذاب و دیدنی است و فضای این میدان تاریخی گذر زمان را کند تر و لحظات لذت بخش بسیاری را خلق می کند.

میدان نقش جهان را باید در ساعات مختلف روز دید، اما هنگامی که هوا به تاریکی می رود و آخرین نور های خورشید بر روی کاشی کاری های گنبد های اطراف میدان و مناره های آبی رنگ می خورد، میدان نقش جهان جلوه ای دیگر می یابد، فواره ها روشن می شوند و مردم برای قدم زدن به این میدان می آیند. آن وقت میدان نقش جهان قلب تپنده ی شهری تاریخی می شود که نمی توان از آن رد شد، باید ایستاد و بر روی صندلی نشست و برای دقایقی و حتی ساعتی تنها محو تماشای مجموعه ی بی نظیر از هنر ، معماری و زیبای بود.

بازار بزرگ

یکی از جاذبه های اصلی شهر های ایران بازار های سنتی این شهر ها به شمار می روند، که یکی از مقاصد اصلی گردشگری است، البته جاذبه ی بازار های سنتی شهر های ایرانی در بافت معماری و محصولات بومی عرضه شده در این بازار هاست، که با توجه به بافت فرهنگی و اقتصادی شهر ها دارای تنوع بالایی هستند.

از این رو، بازار بزرگ اصفهان دنیایی جادویی است که هیجان گردشگران را بر می انگیزاند و اشتیاق تماشای تصاویر زیبای این مکان یکی از لذت بخش ترین قسمت های سفر گردشگران به اصفهان خواهد بود. بازار بزرگ اصفهان یکی از مهمترین بازار های تاریخی و جذاب ایران به شمار می رود که از میدان نقش جهان تا مسجد جامع اصفهان کشیده شده است.

انعکاس نور خورشید از منفذ های گنبد های کوچک بازار، صحنه ی زیبایی را در آغاز روز در بازار ایجاد می کند، که با ورود به بازار، گردشگران را با پرتره ی زیبایی مواجه می کند. قدیمی ترین بافت بازار که در اطراف مسجد قرار دارد، دارای قدمتی هزار ساله است و بیشتر بنا های بجا مانده از بازار هم در دوران پر شکوه سلطنت شاه عباس صفوی ساخته شده اند و تا به امروز ماندگار مانده اند.

بازار بزرگ اصفهان مملو است از دالان های پر پیچ و خمی که غرفه ها و مغازه های بسیاری را در خود جای داده و در طول سالیان متمادی محل کسب صنوف مختلف بوده است. سر در قیصریه محل ورود اصلی بازار به شمار می رود که در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار دارد، هرچند امکان دسترسی به بازار بزرگ اصفهان از طریق ده ها ورودی دیگر هم برای گردشگران امکان پذیر است.

یکی از نکات جالب در بازار اصفهان فضای دلنشین و گرم محیط بازار است، که صدا های و آوا های مختلف فروشندگان و صنعت کاران سنتی در این بازار مانند سمفونی زیبا دلنشین و جذاب است. این بازار قدیمی در تاریخ خود محل هنر آفریننی هنر مندان سلاجقه، آل بویه و صفوی بوده است و امروزه گردشگران نظاره گر آن هستند.

بازار مس گران، زرگران از قدیمی ترین بخش های بازار و همچنین پر سرو صدا ترین قسمت آن(صدای ساخت و پرداخت صنایع دستی یکی از ویژگی های معروف بازار به شمار می آید) نیز به شمار می روند، ظروف مسی و برنزی دست ساز در این بازار از کالا های مورد توجه گردشگران است.

صنایع دستی متنوع دیگری هم در این بازار توجه گردشگران را به خود جلب می کند و همچنین تنوع زیورآلات ، جواهرات و عتیقه جات از قسمت های دیدنی بازار بزرگ محسوب می شوند. ادویه جات هم داستان خود را در بازار اصفهان دارند و رنگ و بوی زیبایی را در دالان های بازار بزرگ پخش می کنند.

سبک معماری بازار بزرگ هم در نوع خود برای گردشگران جذاب و دیدنی است، در فصل های سرد سال فضای داخلی بازار گرم و مطبوع و بازاریان و گردشگران در محیطی گرم تردد می کنند و اما رو در فصل تابستان هم هوای مطبوع و خنکی بازار گشت و گذار در بازار بزرگ را لذت بخش تر می کند.

ناژوان

یکی از جاذبه های گردشگری جذاب شهر اصفهان را باید در خارج از شهر و در مجموعه ی ناژوان تجربه کرد، پارک بزرگی که از مجموعه ای از جاذبه های گردشگری شکل گرفته و گردشگران و شهروندان اصفهانی بسیاری را به سوی خود می کشاند.

باغ پرندگان

در این ناژوان گردشگران با بخش های متنوع و دیدنی روبه هستند که ابتدا از باغ پرندگان شروع می کنیم. این باغ که گونه های مختلفی از پرندگان را در خود نگهداری می کند، دارای مساحتی بالغ بر 55 هزار متر مربع است و محوطه ی داخلی باغ پرندگان 17 هزار متر مربع از این مساحت به خود اختصاص داده است و با طراحی بسیار زیبا فضا دلنشین و باشکوهی را خلق کرده است.

باغ پرندگان که در نوع خود یکی از برجسته ترین نمونه های باغ های پرندگان در ایران به شمار می رود در سال 1375 توسط شهرداری اصفهان در منطقه ی جنگلی ناژوان در نزدیکی اصفهان ساخته شد. در باغ پرندگان اصفهان، بیش از 3500 قطعه پرنده از 200 نوع گونه مختلف نگهداری می شود و در معرض دید گردشگران قرار دارند و همچنین از ساعت 8:30 تا 18:30 امکان بازید از این قسمت وجود خواهد داشت.

باغ موزه پروانه ها

در قسمت دیگری از مجموعه جنگلی ناژوان باغ موزه ی پروانه ها در مساحتی 2 هزار متری مربعی وجود دارد، که در حدود 2200 پروانه ی رنگارنگ با تنوع گونه های مختلف و در انواع رنگ ها طرح های مختلف را در معرض دید عموم قرار داده اند. همچنین در این بخش از ناژوان گونه های متنوعی از گل وگیاه هم نگهداری می شود که مناظر بسیار زیبا و هیجان انگیزی از تنوع رنگی را خلق می کنند، که می توان به درختچه فردوس، درختچه ی لیندا، انواع فیکوسها،آگاو و ... اشاره کرد.

تله سیژ

گردشگران در ناژوان امکان سوار شدن بر تله سیژ را هم خواهند داشت و از ارتفاعی در حدود 24 متر و به طول (رفت و برگشتی) 3 هزار و 850 متر بر فراز منطقه جنگلی و بیشته ناژوان عبور خواهند کرد. تله سیژ با 60 صندلی سه نفره گردشگران را جا به جا می کند.

آکواریوم

گردشگاه ناژوان را نمی توان دید اما ارز آکواریوم این مجموعه دیدن نکرد، این آکواریوم بزرگترین آکواریوم کشور است و در غالب یک تونل آکواریومی 30 متری و 30 آکواریوم 5 الی 10 متری گونه های مختلفی دریایی(این گونه های دریایی از نقاط مختلف جهان و از آب های شور و شیرین جمع آوری شده اند) را در معرض دید گردشگران قرار می دهد.

باغ خزندگان

باغ خزندگان ناژوان مجموعه منحصر بفرد وعجیب است که در محفظه های متنوعی گونه های مختلفی از خزندگان سمی، نیمه سمی، غیر سمی را نگهداری می کند و گردشگران و علاقه مندان به گونه های مختلف خزندگان می توانند مارها، سوسمار ها ، تمساح ها و ... را در این بخش ببینند.

موزه ی صدف

کلکسیون های صدف و جانداران نادر دریایی در ناژوان هم از جمله بخش های جذاب برای گردشگران در اصفهان هستند، که در حدود 2 هزار نمونه و در 800 گونه مختلف در این موزه در معرض عموم قرار دارند، که طی 25 سال در این موزه جمع آوری شده اند.

کاخ چهل ستون

جاذبه های گردشگری اصفهان را با معرفی یکی از برجسته ترین کاخ های شاهان عهد صفوی و تاریخ ایران ادامه می دهیم. بدون شک نام کاخ چهل ستون برای بسیاری، نامی آشنا و تصویری دیده شده از شهر اصفهان است. این کاخ که با الهام از معماری سبک عصر هخامنشی(یکی از سلسله های پادشاهی پیش از اسلام در ایران که از بزرگترین و معروف ترین دوران حکمرانی در جهان به شمار می رود) ساخته شده است.

تالار و ایوان پیش روی کاخ مظهر عناصر فرهنگی در معماری ایرانی است و پلی میان علاقه معماری ایرانی به باغ های ایرانی ، هنرمندی هنرمندان و معماران ایرانی در ساخت بنا های فاخر است. گردشگران در هنگام وروود به این محوطه ی زیبا ابتدا باغی سر سبز و آراسته را خواهند دید، که کاخی با ستون های انعکاس یافته در حوض مقابلش شکوهی مثال زدنی دارد.

ستون های چوبی شکیل و آراسته، که در کمال ظرافت و استحکام سقفی چوبی و منقش به هنرمندی هنرمندان ایرانی را نگه داشته است 20 عدد می باشند که با انعکاس ستون ها در حوض زیبای مقابل تالار ، چهل ستون را می سازند.

این تالار مرکزی در عصر شاه عباس کبیر ساخته شده و دیگر بخش های کاخ چهل ستون در دوران سلطنت شاه عباس دوم تکمیل گردید. تالار مرکزی کاخ چهل ستون که نمای اصلی کاخ به شمار می آید برای پذیرایی از مهمانان خارجی احداث شد و دو اتاق شمالی و جنوبی تالار آینه و سالن پادشاهی از بخش های این بنای تاریخی محسوب می شوند.

نقاشی هنرمندان نقاش عصر صفوی بر دیوار ها و سقف این تالار وقایع تاریخی مهم مانند جنگ های مهم صفویان و زندگی درباریان را به تصویر کشیده اند و هنر های دیگری چون میناتور ،کاشی کاری و آیینه کاری از دیگر تزئینات زیبا و باشکوه کاخ چهل ستون به شمار می آیند. در این بین می توان به نقاشی های شاخص موجود در این تالار اشاره که دو عدد از تابلو متعلق به عصر قاجار و مابقی آنها از دوران صفوی برجای مانده است.

شیر های سنگی چهار طرف حوض مرکزی تالار با هنر سنگ تراشان عصر صفوی صلابت و شکوه بیشتری به محیط بخشیده اند. طلا کاری های چهل ستون هم از دیگر جاذبه های دیدنی و باشکوه کاخ محسوب می شوند .

این آثار تاریخی و برخی دیگر از قطعات بازمانده از عصر صفوی از جمله کلاه صفی الدین (فرزند شاه عباس کبیر ) که از تاراج ارتش محمد افغان( وی رهبر سپاهیان افغان بود که در خلال سلطنت شاه سلطان حسین به اصفهان حمله کرد و علاوه بر تاراج این شهر تاریخی و زیبا به سلطنت صفویه نیز پایان داد) سالم مانده اند در غالب یک موزه کوچک در تالار مرکزی چهل ستون در معرض دید عموم قرار دارد.

باغ چهل ستون نمونه ی خوبی از فرم کلاسیک باغ ایرانی است ، که به تازگی به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شده است، تقارن در گوشه گوشه ی چهل ستون هارمونی شگفت انگیزی از هنر و ظرافت معماری ایرانی را به رخ گردشگران می کشد و بهترین نقطه برای عکاسی گردشگران به شمار می رود.

مسجد شیخ لطف اله

در قرن 11 هجری، در خلال سال های 1011 هجری قمری تا 1028 یکی از بنا های مهم و ماندگار عصر صفوی به دستور شاه عباس کبیر ساخته شد. این بنا مسجدی بسیار مجلل در میدان نقش جهان اصفهان است، که در نزدیکی مسجد شاه (امام) قرار دارد و در اوج شکوه اقتدار و باروری فرهنگی و معماری عهد صفوی شکل گرفت.

مسجد شیخ لطف اله یکی از جاذبه های گردشگری زیبا و دیدنی شهر اصفهان به شمار می آید، که برای تجلیل و اکرام یکی از مراجع و علمای بزرگ تشیع در قرن یازدهم هجری قمری ، بنام شیخ لطف الله جبل عاملی(که یکی از فقها و بزرگان تشیع از مناطق لبنان امروزی بود ) ساخته شد و با توجه به مرکزیت تشیع و هویت حکومت صفوی علمای بزرگ تشیع در شهر های مختلف ایران مورد احترام بودند و شاه عباس هم شیخ لطف الله را به اصفهان دعوت کرد و مسجد معروف به نام ایشان را برای احترام و تدریس دروس دینی و مذهبی توسط ایشان بنا کرد.

یکی از ویژگی های این مسجد عدم شباهت ساختاری آن نسبت به دیگر مساجد معروف و بزرگ است، این مسجد تنها دارای یک گنبد است که با توجه به تابش نور آفتاب رنگ کاشی های بکار رفته در آن دچار تغییر می شود و بسیار شگفت آورد است و این تفاوت رنگ را در تابش غروب آفتاب بیشتر می توان دید.

معماری این مسجد نمونه سبک معماری اصفهان است، که در دوران صفویه در اوج خود قرار گرفت. مسجد شیخ لطف اله مناره و شبستان ندارد و سبک متفاوتی از مساجد را ارائه داده است که برای گردشگران با توجه به نزدیکی به مسجد شاه جالب توجه خواهد بود. تزئینات کاشی کاری این مسجد هم در نهایت دقت و ظرافت توسط هنر مندان و معماران اصفهانی انجام شده است و گردشگران کاشی های معرق بکار رفته و تنوع رنگی بالای این کاشی ها در میزان تابش نور را خواهند دید.

ورودی مسجد با پله های از سطح زمین فاصله می گیرد و نداشتن حیاط مسجد نشان عدم عمومی بودن این مسجد می دهد چرا که حیاط در مساجد محل وضو و امور مردم برای عبادت به شمار می رود، از این رو، مسجد شیخ لطف اله بیشتر محل تحصیل و عبادت خواص بوده است.

محوطه ی ورودی مسجد هم با سنگ های مرمر تزئین شده است و یک درب چوبی دولنگه ایی از چوب چنار هم پس از گذشت 400 سال در جای اصلی خود خود قرار دارد و باعث شگفتی گردشگران است. این مسجد زیبا ماننددیگر آثار اسلامی و مذهبی در دوران مختلف دارای کاشی ها و کتیبه های خطاطی شده است که نماد از معماری ایرانی – اسلامی به شمار می رود.

با این وجود، یکی از نکات بارزی که در مسجد شیخ لطف اله به کرات با آن رو به رو خواهید شد بازی نور و سایه هاست و بدون شک برای گردشگران لذت بخش خواهد بود. دکوراسیون داخلی و تزئینات مسجد شیخ لطف اله با دیوار ها و سقف های منقش و آراسته بسیار چشم نواز هستند و بی گمان این مسجد قدیمی گردشگران را شیفته خود می سازد.

کاخ عالی قاپو

هنگام عبور از میدان نقش جهان و تماشای بنا ها و آثار قدیمی متعلق به عصر صفوی در این میدان بزرگ و تاریخی، در ضلع غربی میدان و درست رو به رو ی مسجد شیخ لطف الله، بنایی توجه گردشگران و رهگذران را به خود جلب می کند، که یکی از جاذبه های معروف اصفهان به شمار می آید، این بنای قدیمی کاخ عالی قاپو است و از منحصر بفرد ترین آثار بجا مانده از دوران صفوی است و نامی آشنا در تاریخ ایران محسوب می شود.

کاخ عالی قاپو در خلال سال های 973 تا 977 شمسی در زمان سلطنت شاه عباس صفوی در اصفهان ساخته شد. این بنای تاریخی 6 طبقه است و با ارتفاعی 38 متری و یک تراس بزرگ که 18 ستون چوبی در آن نمایان هستند، گردشگران در میدان نقش جهان را به خود جلب می کند.

روند ساخت این کاخ با توجه به جایگاه مهم اش در کنار میدان نقش جهان در چندین دوره تداوم داشت و در خلال سلطنت شاه عباس کبیر، شاه عباس دوم، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین به بخش هایی از بنا افزوده و تزئینات معماری و هنری به این کاخ با شکوه اضافه شد.

ایوان کاخ با توجه به منظره و چشم انداز مسلط بر بزرگترین میدان تاریخی ایران، میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف اله، مسجد شاه و کوه های اطراف اصفهان یکی از مهمترین بخش های کاخ عالی قاپو به شمار می رود، نکته ی قابل توجه در خصوص کاخ عالی قاپو، ستون چوبی ظریف این ایوان هستند که در کنار سقف چوبی اش جلوه ای خاص به این ایوان بخشیده اند.

هنر بکار رفته بر روی سقف چوبی ایوان پیش روی کاخ و حکاکی های آن، زیبا های این بخش نمایانِ عالی قاپو را دو چندان کرده و توجه گردشگران را به خود معطوف می کند. کاخ عالی قاپو، مجموعه بی نظیری از هنر های ایرانی است، که می توان به کاشی کاری های زیبا و بی نقص این کاخ در راهرو ها و پله ها اشاره کرد،که برخی از آنها در طی سالیان بدلیل عدم مراقبت و قرار گرفتن داشتن بر روی پله ها از میان رفته اند و خوشبختانه کاشی ها و سرامیک های برخی از اتاق ها و تراس همچنان زیبایی خود را حفظ کرده اند.

نقاشیهای سقف و دیوار های این کاخ از بی مانند ترین آثار هنری اصفهان هستند و گردشگران می توانند در این کاخ باشکوه نقاشی ها و مینیاتور های هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی را نظاره گر باشند، بنایی که مانند پرتره ای زیبا ، جزئیات پر نقش هنر های گچ کاری، مینیاتور و نقاشی، کاشی کاری و حجاری را عرضه می کند.

تالار های کاخ عالی قاپو هر کدام مانند موزه ایی تاریخی بخشی از زیبایی کاخ را در خود جای داده است، یکی از برجسته ترین قسمت های کاخ عالی قاپو، اتاق موسیقی در یکی از طبقات فوقانی این عمارت است، تالاری که گچ بری ها و مقرنس کاری هایش چشم هر گردشگری را می نوازد و غنای فرهنگی ایران و جایگاه هنر در این سرزمین کهن را آشکار می سازد.

کناره ی زاینده رود

قدم زدن در فضای های آرام، دلنشین و زیبا همواره یکی از تفریح های سفر به شمار می رود، بهترین انتخاب برای گذراندن یک بعد ازظهر آرام در اصفهان، قدم زدن در کناره ی زاینده رود است، این رود خانه یکی از نماد های اصفهان محسوب می شود و یازده پل نیز بر روی آن قرار دارند که از بهترین مسیر های پیاده روی هستند.

از این یازده پل، پنج پل متعلق به عصر صفویه است و در حدود 400 سال قدمت دارند و به نوعی هر کدام از آنها خود به تنهایی یکی از جاذبه های تاریخی این شهر زیبا هستند، قدم در زدن در طول کناره ی زاینده رود یکی از سرگرمی های شهروندان اصفهان و گردشگران است، به خصوص در هنگام غروب آفتاب زیبایی این مسیر صد چندان می شود و انعکاس نور کم رمق خورشید بر روی آب رودخانه و شکست نور از میان دالان های پل های تاریخی زاینده رود پرتره بی نظیری را خلق می کند و لذت تماشای چنین لحظه ایی را نباید از دست داد.

با تاریکی هوا و روشن شدن چراغ ها هم فضای متفاوتی در کناره ی رود ایجاد می شود، جمعیت مردم بالا تر می رود و خانواده ها در کناره ی رود می نشینند و در کنار تماشای رود خانه و پل های تاریخی محیط صمیمی و گرمی را شکل می دهند.

رود زاینده رود که به معنای رود زندگی بخش است، که از کوه های زاگرس در مناطق بختیاری سرچشمه می گیرد و به گاوخونی منتهی می شود. بر روی زاینده رود پنج پل به نام های پل شهرستان، پل مارنان، پل زمانخان، خواجو و معروف ترین آنها سی و سه پل(الله وردی خان) از دوران صفوی بر جای مانده اند.

این پل های به استثنای پل مارنان به شرق شهر و چهار باغ عباسی ختم می شوند، که از مکان محبوب اصفهان است، اما بی گمان محبوب ترین آنها سی و سه پل است که یکی از پاتق های مردم و گردشگران به شمار می رود و قهوه خانه ها و چای خانه های کنار این پل، سالها پذیرای گردشگران بوده است که در آنجا به نوشیدن چای و قلیان مشغول بوده اند. حد فاصل پل خواجو و سی و سه پل هم مسیر پر تردد عابرین و گردشگران است و ازدحام جمعیت نسبت به دیگر قسمت های کناره ی زاینده رود بیشتر است.

البته در سال های اخیر این چای خانه ها و قهوه خانه های کنار پل های خواجو و سی و سه پل بدلیل فضای گرم و تولید گرما درآن جا و نگرانی بابت آسیب زدن بافت تاریخی پل ها بسته شده اند، هر چند برخی معتقدند که بسته شدن چینن مکان هایی بدلیل فشار های تصمیم گیرندگان شهر است و آنها هیچ گونه خطری برای آثار تاریخی برجای مانده از عصر صفویه ندارند.

با همه این اوصاف کناره ی زاینده رود مانند نامش همواره زندگی بخشی است و عاشقان بسیاری را برای قدم زدن به آنجا می کشاند و گردشگران چنین فضای دوست داشتنی و زیبایی را در کناره ی زاینده رود و در کنار پل هایی پابرجا و زیبا در اصفهان تجربه می کنند.

پل خواجو

گردشگران اصفهان در هنگام عبور از کناره ی زیبای زاینده رود، پل های متعددی را خواهند دید، که هر کدام دارای هویت، تاریخ و داستانی هستند و داستان های بسیاری را برای مردم اصفهان و سیاحان قدیم و گردشگران امروز این شهر تاریخی رقم زده اند.

یکی از این پل های تاریخی پل خواجو است، پلی با معماری و ساختاری خاص که در روزگار خود یکی از نمونه های عالی ، درخور، زیبا و در عین حال جدید در میان پل های جهان به شمار می رفت. این پل امروزه هم یکی از بهترین پل های اصفهان است که با کاشی کاری ها و نقاشی هایش از آثار برجسته دوران صفویه محسوب می شود .

پل خواجو در خلال سلطنت شاه عباس دوم در حدود سال 1060 هجری قمری ساخته شد، در میانه ی این پل اتاق هایی طراحی شده، که به منظور حضور شاه و مقامات دربار صفویه برای تماشای مسابقات قایقرانی، شنا و دیگر مراسماتی این چنین بنا شد. این اتاق ها دارای کاشی کاری های زیبا و نقاشی هایی است که در نهایت ظرافت و هنرمندی به سبک اصفهانی عصر صفویه ساخته شده اند.

یکی از ویژگی هایی خاص پل خواجو، کارکردهای جالب توجه است در ساخت آن بکار رفته است. به طور مثال از این پل بیشتر به عنوان سد و بندی برای کنترل آب استفاده می کردند و دریاچه ی مصنوعی شکل می گرفت و برای آب رسانی به زمین های کشاورزی و دیگر مناطق و باغات اطراف از آن بهره مند می شدند.

این کارکرد ها (سد بند و دریاچه ی مصنوعی ) پل خواجو را به یکی از تفرج گاه های اصلی شهر اصفهان بدل ساخت و به نوعی در روزگار قدیم یکی از اِلمان های شهر سازی مدرن در اصفهان وجود داشت و آن هم تفریحگاه های عمومی مانند پارک بود، که در کنار پل هایی مانند خواجو شکل گرفت. امروزه هم مردم و گردشگران پل خواجو را بهترین توقف گاه برای تماشای زاینده رود می دانند. یکی از رسوم معمول در کنار پل خواجو آواز خواندن افراد خوش قریحه است، به نوعی که گردشگران در هنگام گذر از پل خواجو در غروب آفتاب و تاریکی هوای صدای خوش افراد خوش صدایی را در کنار پل خواهند شنید.

1039509538442001B

شیر های سنگی پل خواجو هم از دیگر همراهان و محافظان پل بوده اند که جزئی از اجزای پل محسوب می شوند. پل خواجو دارای 24 دهانه است که محل عبور آب اند و آب بند های طراحی شده ی و سد های چوبی هم در نهایت دقت و مهندسی در این پل تعبیه شده اند و با محاسبات دقیق آب ورودی و خروجی را تنظیم می کنند، که در روزگار خود از برجسته ترین مکانسیم های پل سازی به شمار می آمده اند و نشانی بر شکوه معماری این پل و دوران صفویه است.

غروب آفتاب در کنار این پل تاریخی بهترین زمان برای گردشگران است که چشم اندازی باشکوهی از شکست نور آفتاب و غروب خورشید را در کنار سنگ های مرمر پل خواجو که زیبایی های پل را دوچندان کرده، ببینند.

کلیسای وانک

گردشگران در اصفهان، جاذبه های گوناگون و مختلفی را می بینند که از دوران پر شکوه صفویه برای این شهر به یادگار مانده، معماری های زیبا، بنا های باشکوه و آبادانی شهر که همواره اصفهان را به عنوان یکی از برجسته ترین شهر های ایران و خاورمیانه به گردشگران معرفی شده است.

یکی از جاذبه های مثال زدنی اصفهان که گردشگران از دیدن آن متعجب خواهند شد، کلیسای وانک است، کلیسایی که در اوج اقتدار و قدرت حکومت شیعی صفویه توسط شاه عباس دوم در منطقه ی جلفای اصفهان ساخته شد، بنایی زیبا، با شکوه و چشم نواز که از مسجد جامع و مسجد شیخ لطف الله از حیث زیباشناسی معماری و هنر ایرانی بکار رفته در آن هیچ کم ندارد و این امکان حضور ارمنیان ساکن اصفهان و ساختن کلیسایی زیبا در یک حکومت مذهبی نشان از تنوع فرهنگی موجود در جامعه ایران از قرون قبل بوده و هم زیستی آنان نیز نکته جالب دیگری برای گردشگران خواهد بود.

کلیسای وانک کلیسای ارمنی در منطقه ارمنی نشین جلفای اصفهان است، که به معنای صومعه می باشد، پس از نبرد امپراتوری صفویه و عثمانی در قفقاز کنونی ، شاه عباس دوم از ایروان عقب نشینی می کند و ارمنیان بسیاری را هم به واسطه ی نزدیکی شاه به حکومت ایران و ترس از قتل عام آنان توسط عثمانی ها با خود به اصفهان می آورد و پس از اسکان آنان در جلفا کلیسایی را نیز برای آنان احداث می کند، البته کلیسای کوچکتری هم در کنار وانک قرار داشته که در همان دوران تخریب می شود و کلیسای کنونی وانک شکل می گیرد.

امروزه این کلیسای وانک یک مجموعه فرهنگی است که از موزه، کتابخانه، چاپخانه، و ساختمان های اداری تشکیل می شود و فضای سبز و باغ وانک نیز در اطراف آن قرار دارد. کلیسای وانک مجموعه زیبایی از تلفیق معماری ایرانی، ارمنی با باور های مسیحی ارامنه است ، که با هنر مندی هنرمندان جلوه های باشکوهی را در این مکان مقدس خلق کرده اند.

کلیسای وانک دارای دو گنبد است که بر اساس سبک معماری ایرانی عصر صفویه و مانند مساجد ایرانی ساخته شده اند، این دو گنبد کوچک و بزرگ برخلاف شکل هندسی گنبد های مسیحی متعلق به معماری اصفهانی عصر صفویه هستند. برج های ناقوس کلیسا هم از جمله اجزاء زیبا و تاریخی کلیسا به شمار می روند که در محیطی مربعی شکل جای دارند.

یکی از جاذبه های آراسته شده ی کلیسای وانک نقاشی های این کلیسا است که گردشگران می توانند این نقاشی های در بخش مختلف کلیسا از خارج و داخل کلیسا گرفته تا دیوار ها و طاق های این بنای تاریخی که متنناسب با مضمامین انجیل کتاب مقدس مسیحیان (تصاویری از مراحل زندگی حضرت مسیح، بهشت و دوزخ) است.

از نکات قابل توجه این کلیسای تاریخی طلا کاری های زیبا و هنرمندانه ای است که در دیگر کلیسا های موجود در ایران نمی توان دید. موزه ی کلیسا هم از دیگر بخش جذاب برای گردشگران به شمار می رود، که نسخ خطی، اشیء تاریخی و دیگر اثار متعلق به کلیسا و ارامنه ی جلفا را به نمایش می گذارد و گردشگران اصفهان با بخش دیگری از تاریخ، فرهنگ و جامعه ایرانی عصر صفویه آشنا خواهند شد.

منطقه جلفا

ایران سرزمینی با تاریخی کهن است که همواره در بطن تحولات سیاسی و اجتماعی جهان و منطقه قرار داشته است، این سرزمین با پهنه ی جغرافیای وسیع در چهار راه تاریخی جهان، آبستن جنگ های بسیاری بوده و رویداد های تلخ و شیرین زیادی را از سر گذرانیده، که گردشگران در شهرها و نقاط مختلف ایران شاهد آثار به جای مانده از آنان خواهند بود.

اصفهان هم به عنوان یکی از شهر های مهم ایران و یکی از پایتخت های دوران اقتدار و عظمت امپراتوری صفویه بخشی از تاریخی این سرزمین را برای گردشگران بازگو خواهد کرد. جلفا منطقه ای از اصفهان است که با مرکزیت کلیسای وانک دومین شهر پرجمعیت ارمنی نشین ایران به شمار می آید و ارمنیان بسیاری در هویت این شهر تاریخی نقش آفرینی کرده اند.

جلفا با توجه به تفاوت بافت فرهنگی ساکنینش در اصفهان همواره پذیرای مهمانان و گردشگران بوده و فضای گرم و باز تر این منطقه، آنان را به گشت و گذار در خیابان ها و رستوران ها وا می دارد و شب نشینی رستوران های این منطقه از اصفهان جذابیت بسیاری برای گردشگران خواهد داشت.

اما جلفا برای گردشگران روایت گر بخشی از تاریخ ایران عهد صفویه است، قلمرو امپراتوری صفویه در دوران شاه عباس کبیر به نهایت وسعت خود رسید اما پیش از آن شاه عباس درگیر نبرد هایی سخت با امپراتوری عثمانی بود که قفقاز امروز صحنه نبرد های بسیاری از ارتش ایران و عثمانی بوده است.

در سال 1013 هجری قمری، در نبردی که شاه عباس مجبور به عقب نشینی بوده و ترکان عثمانی نیز تهدید به قتل و عام مردم شهر ارمنی نشین جوغا کرده بودند، شاه عباس دستور داد در هنگام عقب نشینی، مردم و ساکنین شهر را نیز با خود بیاورند، تا قتل و عام ارمنیان مناطق شمالی مرز های ایران جلوگیری به عمل آید.

پس از بازگشت به ایران، شاه عباس جلفاییان ارمنی مهاجر را در نزدیکی شهر اصفهان اسکان داد که به مرور زمان، شهر جلفای نوشکل گرفت و به مرور زمان کلیسا ها و مراکز امور مسیحی نیز در این مناطق ایجاد شد. ارمنیان با توجه به مهارت ها و حرفه هایشان در اصفهان مشغول شدند و بسیاری از آنان هم در خدمت خاندان صفویه بودند. هنرمندان بسیاری از ارامنه در آثار و معماری های اصفهان نقش آفرین شدند و آزادی مذهبی آنان در اصفهان هم حضور ارمنیان را در این شهر پردوام ساخت.

گردشگران در جلفای نو، تاریخ سرزمینی را خواهند دید که دارای تنوع قومی و فرهنگی متکثری است ، سرزمینی که پهنای وسیع آن از قفقاز تا شبه جزیره را دربر داشته و امروزه در غالب کشور های مختلف در آمده اند و قومیت های مختلف همچنان در این سرزمین رازآلود حضور دارند و مانند فرش ایرانی نقش های رنگین زیبایی را در گوشه گوشه ی ایران شکل داده اند.

گردشگران هنگام نشستن در رستوران های ارمنی جلفا و قدم زدن در کوچه های این منطقه از اصفهان با شگفتی تکثر فرهنگی ، اجتماعی، دینی و هنری ایران آشنا می شوند و می توانند یکی از لذت بخش ترین شب هایشان را در اصفهان و در جلفا رقم بزنند.

موزه ی موسیقی

موسیقی یکی از بخش های جدا ناشده ی فرهنگی مردمان سرزمین ایران، که در نقاط و گوشه های مختلف ایران در ساز ها و گوشه های موسیقی متبلور می شوند و نگار رنگین فرهنگی کهن را ایجاد می کند، موسیقی ایرانی با توجه به تنوع قومی و فرهنگی همیشگی ایران، جایگاهی هویت ساز داشته و هنرمندان بسیاری با هنرمندی هرچه تمام تر پاسبانان نیک این بخش فرهنگی ایران بوده اند.

اصفهان هم که داستان خود را دارد، شهری که پل ارتباطی ایران قدیم و جدید است و امروزه نیز عناصر مختلف فرهنگی و هنری کهن را می توان در این شهر تاریخی نظاره گر بود. موسیقی هم به عنوان تاج فرهنگ ایرانی در اصفهان از هویت شاخص و برجسته ای برخوردار است و در گوشه کنار این شهر نشانه ها و آثار موسیقیایی برجسته ای خواهید دید، هنرمندان و مسیقی دانان اصفهانی نیز از نام و آوازه ی بلند در تاریخ ایران برخورداند و نمی توان از موسیقی ایرانی نامی برد و اصفهان را نادیده گرفت.

از این رو، گردشگران در منطقه جلفای شهر اصفهان، در خیابان مهرداد(شهید قندی) با یکی از جاذبه های تازه تاسیس شهر اصفهان رو به رو خواهند شد، مکانی هیجان انگیز و تاریخی که یکی از نگین های فرهنگی شهر اصفهان به شمار می آید.

این مکان موزه ی موسیقی اصفهان است که گنجینه ی بسیار ارزشمندی از آلات موسیقی ایرانی را به نمایش می گذارد و به عنوان اولین موزه ی تخصصی موسیقی ایرانی، نگاهی اجمالی را به گردشگران در خصوص موسیقی ایرانی ارائه می دهد.

موزه ی موسیقی اصفهان یکی از جاذبه های گردشگری دیدنی است، که در سال 1394 با تلاش دو هنر مند و هنر دوست اصفهانی به نام های مهرداد جیحونی و شهریار شکرانی در آذر ماه تاسیس شد، در این موزه 300 ساز موسیقی ایرانی نگهداری می شود و گردشگران می توانند از بخش های مختلف موزه دیدن کنند.

در موزه موسیقی اصفهان، در غالب تالار های مختلف ساز ها و بخش های مختلف تفکیک شده اند که می توان به تالار ساز های ملی ( این سالن ساز های ملی که در جغرافیای وسیع ایران زمین قرار داشته اند به نمایش گذاشته شده است)، تالار ساز های محلی(ساز های محلی نواحی مختلف ایران را دربردارد)، سرای سرآهنگان ( این بخش از موزه به یادبود اساتید برجسته موسیقی اصفهان است)، موسیقی سرا ( اجرای موسیقی زنده برای بازدید کنندگان و گردشگران) و کارگاه ساز سازی (در این بخش گردشگران با فرصت گرانبهایی روبه رو هستند و می توانند با روش های ساخت ساز های موسیقی ایرانی آشنا شوند) اشاره کرد.

این موزه ی در آغاز راه است، اما با این وجود در این مدت کوتاه مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته و پیش از آن نیز از سوی برخی مراکز جوایزی را دریافت کرده، ساز های ایرانی هر کدام داستان و تاریخی دارند که روایت تک تک آنان برای گردشگران جذابیت بسیاری خواهد داشت و اصفهان میزبان شایسته ی چنین موزه ای است.

سی و سه پل

برای معرفی سی و سه پل تنها باید نام این پل قدیمی متعلق به عصر صفویه را آورد، نامی که به تنهایی معرف یکی از جاذبه های معروف ایران و اصفهان است، سی و سه پل را در اصفهان به نام هایی مانند پل الله وردی خان( الله وردی خان اوندیلادزه گرجی از فرماندهان معروف و محبوب عصر شاه عباس کبیر بود که در نبرد با عثمانی ها و پرتغالی فرماندهی سپاه ایران را بر عهده داشته است) ، پل عباسی و پل جلفا نیز می شناسند اما دیر زمانی است که تنها سی و سه پل نام این پل قدیمی و سترگ است. سی و سه پل دارای 33 دهانه (که البته در ابتدا 40 دهانه داشته است) و 295 متر طول است که در 14 متر عرض بر روی زاینده رود کشیده شده، این پل چهارباغ عباسی را به چهار باغ بالا متصل می کند.

سی و سه پل را می توان در سفرنامه ی بسیاری از سیاحان خارجی دید افرادی چون: تاورنیه فرانسوی ، شاردن، دن گارسیا و پرسی سایکس در سفرشان به اصفهان سی و سه پل را توصیف کرده و در شرح عظمت و زیبایی آن نوشته اند. سی و سیه پل در عریض ترین قسمت زاینده رود ساخته شده و علت آن هم عمق کم، جریان آرام آب و چشم انداز مسلط و وسیع این قسمت در محوطه ی زاینده رود است.

براساس اسناد تاریخی این پل به اهتمام و تلاش الله وردی خان گرجی در سال 1011 هجری قمری ساخته شده است. سی و سه پل که شاهکاری از معماری عصر صفویه به شمار می آید و نمونه برجسته و نشان شده ایی از معماری ایرانی است با مصالحی چون سنگ، آجر ، ساروج و گچ ساخته شده و در طی 400 سال اخیر همچنان پابرجا، مقتدر و باشکوه مانند الماسی درخشان بر روی زاینده رود خود نمایی می کند.

از نکات جالب در خصوص سی و سه پل ارتباط استحام پایه های پل با رطوبت و ارتباط با آب است(پایه های پل در ارتباط با آب استحکام پیدا می کند و در صورت خشکی پایه ها امکان تخریب و از میان رفتن آنها وجود دارد) که با وجود خشکی چند ساله و کم آبی های اخیر زاینده رود، سی و سه پل را در نزدیکی خطر می بینیم. البته با توجه به برنامه ریزی ها و تمهیدات صورت گرفته آب به زاینده رود باز گشته است و گردشگران همچنان زاینده رود را با سی و سه پلی باشکوه خواهند دید.

سی و سه پل یکی از محبوب ترین مکان های اصفهان برای گردشگران به شمار می آید، چشم انداز دو طرف پل بر روی زاینده رود، معماری خاص و زیبای عصر صفویه، فضای گرم و قدیمی پل، جمعیت در حال گذر بر روی پل و طاق های آجری ظریف و زیبایش آن را به اولین انتخاب گردشگران برای قدم زدن و گذراندن اوقات خوش بر روی زاینده رود تبدیل کرده است.

نمی توان گردشگری را دید که با شنیدن نام اصفهان ایستادن بر روی سی و سه پل را متصور نشده باشد و غروب آفتاب را از میان دالان ها و طاق های این پل تاریخی ندیده و ساعتی از شب در کنار سی و سه پل و زاینده رود ننشسته باشد.

مدرسه ی چهار باغ

چهار باغ یکی از مناطق مورد توجه اصفهان است که از دیر باز از محله های کلیدی این شهر به شمار می رفته و به نوعی مرکز تجاری- تفریحی این شهر تاریخی به شمار می آید. از این رو، گردشگران در چهار باغ با آثار تاریخی و هنری متعددی رو به رو هستند.

مدرسه ی چهار باغ اصفهان یکی از آثار به جا مانده از دوران صفویه است که از آخرین آثار و بنا های مهم دوران صفویه نیز به شمار می آید، صفویه در خلال سال های حکمرانی اش بر ایران، بر لزوم اشاعه و ترویج معارف دینی تاکید داشت و با توجه به خواستگاه اجتماعی ، سیاسی و مذهبی اش در این مسیر تلاش های بسیاری هم انجام داد و علما و دانشمندان اسلامی هم در دوران صفویه از جهات مختلف با آزادی و توجه بیشتری از سوی حکومت رو به رو بودند وآثار برجسته ای هم در این دوره در حوزه علوم دینی و معارف اسلامی تولید شد.

از این رو، مدرسه چهار باغ در اواخر دوران سلطنت پر شکوه صفویه ، نمادی از جایگاه توجه به تدریس و ترویج معارف دینی است، بنای سحر آمیز و زیبا، که گردشگران را بیشتر از دیگر آثار برجسته معماری اصفهان شیفته این ساختمان کرده است، که از رهگذر سفر نامه های سیاحان و گردشگران می توان میزان جلب توجه این ساختمان را در میان گردشگران فهمید.

مدرسه ی چهار باغ که به نوعی یک مسجد و یک مدرسه به شمار می آید، بیشتر شبیه به موزه و کلکسیونی از هنر های معماری ایرانی به ویژه انواع مختلف سبک ها و شکل های کاشی کاری است. مدرسه ی چهار باغ که در ضلع شرقی خیابان چهارباغ و در کنار بازارهنر و کارونسرای عباسی(این کارونسرا که امروزه یکی از زیبا ترین هتل های اصفهان است و آن را هتل عباسی می نامند، در گذشته از متعلقات و وقفیات مدرسه ی چهار باغ به شمار می رفته ، که توسط مادر شاه سلطان حسین واگذار شده است) قرار دارد، در خلال سال های 1116تا 1126 هجری قمری و به دستور شاه سلطان حسین ساخته می شود.

این مدرسه به لحاظ معماری از برجسته ترین و مجلل ترین آثار معماری اصفهان به شمار می آید و در نوع خود شگفت انگیز و بی نظیر است، معماری این بنا به سبک معماری عصر صفویه مملو از آثار هنرهای مختلف معماری ایرانی است که بارز ترین آن هم کاشی کاری معرق، هفت رنگ، گره چینی و انواع دیگر سبک های کاشی کاری است که این بنا را به مجموعه بی نظیری تبدیل کرده وگردشگران می توانند در آن انواع متنوعی از کاشی کاری ایرانی را ببینند.

از دیگر هنر های بکار رفته در این بنای تاریخی می توان به سنگ تراشی های محراب و منبر مرمری این مدرسه و سنگ آب های مزین به نستعلیق های تراشیده شده اش اشاره کرد. گردشگران در مدرسه ی چهارباغ انواع هنر های ظریفه ایرانی مانند طلا کاری، زرگری، قلمزنی، خطاطی و چوب بری خواهند دید و بی گمان بکار بردن واژه سحر آمیز برای این بنای تاریخی و باشکوه زیاده نخواهد بود.

موزه ی هنر های تزئینی ایران

اصفهان شهری است که در گذر از کوچه ها و خیابان هایش می توان گذر تاریخ سرزمینی را مشاهده کرد، که هنر فاخرش زینت بخش زندگی مردمانی است، که در روزگار پر تلاطم این سرزمین همچنان آفریننده ی زیبایی و هنر اند. شاید مبالغه باشد اما وقتی از موزه ی هنر های تزئینی اصفهان دیدن کنید، با هنر آفرینی مردمان این سرزمین در بخش ها و حوزه های مختلف آشنا خواهید شد.

موزه ی هنر های تزئینی ایران در اصفهان یکی از مکان های سحرآمیزی است، که آثار بسیار متعددی از دوران صفویه و قاجاریه را در خود جای داده و گردشگران را متحیرِ این حجم از هنر های تزئینی در بخش های مختلف زندگی مردمان ایران زمین می سازد.

ساختمان موزه ی هنر های تزئینی ایران در عمارت رکیب خانه متعلق به دوران صفویه قرار گرفته است، این بنای تاریخی در عهد صفویه و در خلال سلطنت شاه عباس کبیر، مکان نگهداری لوازم سوارکاری و ابزار و یراق های سلطنتی بود و تا دوران حکومت مسعود میرزا ظل السطان در شهر اصفهان و در خلال حکومت پدرش ناصرالدین شاه قاجار متروک ماند، در این دوره با بازسازی و انجام تغییراتی محل اقامت ظل السطان شد و با روی کار آمدن خاندان پهلوی به عمارت استانداری اصفهان تبدیل شد و پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال 1373 به عنوان موزه ی هنر های تزئینی ایران انتخاب و یکی از مجموعه های هنری بی نظیر در این عمارت تاریخی به وجود آمد.

موزه ی هنر های تزئینی یکی از موزه های است که از لایه های زیرین و کمتر دیده شده ی زندگی در دوران صفویه و قاجاریه پرده برداشته و آثار ریز و درشت بسیاری را نگهداری می کند و در معرض دید عموم قرار می دهد.

این موزه مشتمل بر 7 بخش است که در این بخش ها آثار تاریخی با توجه به ماهیت شان تقسیم بندی شده اند. 1- بخش خط و کتابت ( این بخش در بردارنده ی آثار مکتوب و مجموعه ای از آثار خوشنویسی از برگ نویسی ها و جلد های قرآن کریم، احادیث ، اشعار و کتب ادعیه است که در سبک ها و اصلوب مختلفی تقسیم بندی شده اند، در این بخش از موزه گردشگران می توانند آثار هنرمندان خوشنویسی چون خوانساری، میر علی هروی و لؤلؤ اصفهانی را ببینند).

2- بخش آثار لاکی و روغنی(مجموعه ی بی نظیر و زیبایی از آثاری مانند قلمدان ها، جای طومار، قاب های آئینه، جلد آلبوم و لاکی و مذهب در این بخش در معرض دید عموم قرار گرفته اند )، 3- آثار دست بافته و رودوزی های سنتی(که در این بخش آثاری از عهد صفویه و قاجاریه به نمایش در آمده) 4- بخش نگار گری(مینیاتور های این بخش مجموعه ی شگفت انگیزی از آثار هنری موزه را شکل می دهند) 5- آثار فلزی 6- آبگینه- سفال و چینی 7- آثار چوبی از بخش های موزه ی هنر های تزئینی اصفهان به شمار می آیند.

علاوه بر آثار تاریخی و هنری موجود در موزه گردشگران می توانند از نمایشگاه های آثار هنرمندان برجسته معارص نیز دیدن کنند و جنبه های مختلف هنر ایرانی را در اصفهان این پایتخت هنری ایران نظاره گر باشند.

حمام علی قلی آقا

اصفهان با پیشینه ی تاریخی و هنری اش یکی از شهر های مهم از نظر مردم شناسی تاریخی به شمار می آید و نگاهی جامع از یکی از برهه های مهم تاریخ سیاسی ، اجتماعی ایران به گردشگران ارائه می دهد و که البته مانند دیگر آثار تاریخی ایران، در بردارنده زیبایی های معماری و هنری عصر خود هستند.

حمام علی قلی آقا یکی از جاذبه های فرهنگی و تاریخی اصفهان به شمار می آید که امروزه به عنوان موزه ی مردم شناسی عصر صفویه اصفهان از آن استفاده می شود. این مکان توسط علی قلی آقا در اوایل قرن 12 هجری سال 1125 در منطقه بید آباد اصفهان ساخته شده است(علی قلی آقا یکی از رجال متنفذ و خیّر در دربار شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بود و حمام به عنوان یکی از وقفیات این فرد مورد استفاده عموم بوده است)

حمام علی قلی آقا پیش از آنکه برای گردشگران حاوی اطلاعات و آشنایی بخشی تاریخی، فرهنگی و اجتماعی مردمان دیار اصفهان باشد، جاذبه های زیباشناسانه و معمارانه این بنا گردشگران را مجذوب خود می سازد. این حمام دارای دو بخش حمام بزرگ و کوچک است که بخش بزرگ برای آقایان و کوچک تر برای خانم ها طراحی شده و به جز تغییرات کوچک بدلیل مقیاس و اندازه کلی، این دو حمام شبیه به هم هستند و از لحاظ معماری و هنری برابر می باشند.

در ورودی حمام بزرگ محوطه ایی هشت ضلعی قرار دارد، که از دو مسیر به رختکن و یا به اصطلاح سربینه می رسند، روزنه های موجود در سقف های گنبدی حمام که جام گاه خوانده می شوند، نور را به داخل می رسانند و البته به دلیلی قرار داشتن شیشه های محدبی و عدسی در روی این روزنه های گرمای حمام حفظ می شود و نور وارد شده هم با شکست در محوطه ی رختکن پخش می شود و روشنایی بیشتری ایجاد می کند. (این شیشه ها عاملی در جهت عدم امکان دیدن از روی پشت بام حمام هم بوده اند )

در رختکن حوضچه هایی در برابر سکو ها ساخته شده اند که مردم می توانستند قبل از ورود به گرمابه پای خود را شتشو دهند و مانند دیگر حمام های قدیمی سکو ها و محل ماساژ یا دلاکان نیز در این حمام تعبیه شده است (البته رختکن حمام کوچک تر، مربع شکل است).

کف گرمابه حمام علی قلی آقا با سنگ مرمر پوشیده شده و چاله ی حوض هم در وسط گرمابه قرار دارد، محوطه ی گرمابه با شاه نشین ها و خزینه ی حمام تکمیل می شود ، ساختار حمام و جزئیات مهندسی آن بدون شک در دوران خود از بهترین نمونه ها به شمار می رفته است، اما کاشی کاری ها، گچ بری ها و نقاشی های این حمام از زیباترین نمونه های معماری عصر صفوی و سبک اصفهان به شمار می روند و به این دلیل قرار گرفتن ماکت ها و مانکن هایی به شکل و شمایل مردمان عهد صفویه در کنار این زیبایی های هنری و معماری این بنای تاریخی را به یکی از برجسته ترین موزه های مردم شناسی بدیل کرده است.

برج ها کبوتر خانه

در حوالی اصفهان برج هایی استوانه ایی شکلی وجود دارد که علاوه بر جلب توجه به دلیل ساختار و شکل قدیمی شان برای گردشگران، یک سوال به شمار می آید و این سوال با وجود تعداد بالای این برج های استوانه ایی به معما تبدیل می شود. که نه برج دیدبانی و دژ نظامی هستند و نه مقبره ی بزرگی و پادشاهی.

اما زمانی که گردشگران بدانند این برج های کاهگلی و متعلق به 400 و حتی 500 سال پیش از جاذبه های گردشگری شهری مانند اصفهان هستند بی گمان شیفته ی دیدن آنها خواهند شد، این برج ها و بنا های قدیمی متعلق به عصر صفویه به بعد هستند که به آنها کبوتر خانه، کفتر خانه و برج کبوتر می گویند.

این بنا های کاهگلی و قدیمی یکی از نمونه های بارز شکوفایی عصر صفویه است ، شکوفایی که در عرصه های مختلفی در جامعه ی ایرانی متبلور بوده و گردشگران با وجود گذشت سالیان دراز از آن روزگار، می توانند شاهد هنر آفرینی ، نبوغ و خلاقیت مردمانی باشند که در عصر خود در میان ملل مختلف حرف های بسیاری برای گفتن داشته اند.

این کبوتر خانه از اولین مجموعه های توسعه یافته برای تولید کودهای حیوانی به شمار می آید، برج های کبوتر خانه با ساختار و مهندسی دقیق و ظریف ، یکی از محل های امن و مورد اطمینان کبوتر های برای زندگی و لانه گذاری شان به شمار می رفته که در هرکدام از این برج ها بالغ بر 17 هزار کبوتر را در خود جای می داده که حتی برخی از این برج ها جای 25 هزار تا 40 هزار کبوتر را نیز داشته اند.

نکته مهم و قابل توجه در خصوص کبوتر ها، کود حاصل از این برج ها بوده که به نسبت وجود سکونت پرندگان در برج ها به طور تقریبی سالیانه 70 هزار کیلوگرم کود کبوتر از این برج ها بدست می آمده است. این برج های دژ مانند در مناطق مرکزی ایران که از امکان دامداری مانند مناطق کوهستانی برخوردار نبودند، یکی از بهترین و مبتکرانه ترین راه برای تجمیع و جمع آوری کود حیوانی برای کشاورزی بوده است.

این هوشمندی و استفاده از پتانسیل های موجود برای روان تر کردن چرخه ی تولید در دوران صفویه نمونه بارزی از دوران شکوفایی علمی و خلاقانه نیز به شمار می آید و این حرف را می توان در طراحی این برج ها و عدم امکان نفوذ پرندگان دشمن و غیر کبوتر در این برج ها دید.

ساختار مهندسی و طراحی این برج ها با توجه به قطر و اندازه ی عمومی کبوتر ها به گونه ای است که پرندگان دشمن و غیر کبوتر امکان راه یافتن به این برج ها نداشته اند و محیط امن کبوتر ها امکان زندگی و لانه سازی آنها فراهم ساخته و همچنین از بوی حیوانات وگیاه هایی مانند کندر و سراب هم برای محافظت از کبوتر های این برج ها نیز استفاده می کردند.

تعداد برج های کبوتر در عصر صفویه به بعد در حدود 3 هزار عدد بود که امروزه بدلیل ساختار کاهگلی آنان تنها 500 برج به عنوان میراث فرهنگی شناخته شده و از آنها نگداری می شود اما بی گام این برج ها متناسب با طبیعت یکی از جاذبه های جذاب برای گردشگران در اصفهان خواهد بود.

پل شهرستان

پل های اصفهان همیشه از جاذبه های گردشگری این شهر تاریخی بوده اند و این بار در 2safar می خواهیم پل شهرستان را به شما معرفی کنیم. این پل از قدیمی ترین پل های ایرانی است، که بر اساس کاوش های باستانی پایه و قسمت هایی از پل به دوران ساسانی و حتی پیشتر باز می گردد و برخی دیگر از قسمت های پل و بخش های اضافه شده هم متعلق به دوران سلجوقی و دیلمی است.

پل شهرستان با نام های دیگری چون پل جی (منتسب به یکی از نام های قدیمی و باستانی اصفهان به نام جی است ) و جسر حسین نیز در دوران مختلف تاریخی شناخته می شده که معروف ترین نام آن اسم امروزی اش است. این پل با دوازده پایه سنگی دارای یازده چشمه است که به طول تقریبی 105 متر در عرض 5 متر ساخته شده است. این پل باستانی با گذشت قدمت بسیار طولانی همچنان پابرجا ایستاده از سنگ، آجر ، خشت و ملات(ساروج و سنگ ) ساخته شده است، نکته قابل توجه در این ساخت پل استفاده سازندگان آن از صخره های سنگی بستر رودخانه ی زاینده رود است که در استحکام نقش مهمی دارند.

قدمت این پل تاریخی با پل های مشهوری مانند پل شوشتر و پل دزفول برابری می کند و از جمله آثار مهندسی پل سازی باستانی ایرانی است و از این لحاظ دارای ارزش تاریخی بالایی است، با این وجود این پل در دوران مختلف مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و تفاوت معماری و مصالح آن به روشنی مشهود است.

براساس نظر کارشناسان، با توجه به ساختار پل به نظر می آید پل شهرستان بیشتر یه پل جنگی و نظامی بوده و با توجه تاریخ شهر اصفهان و قرار داشتن یگان های نظامی در این منطقه این نظر قوت بیشتری می گیرد (چنانچه در معرفی شهر اصفهان هم بیان شد در دوران باستان این شهر محل قرار گرفتن سپاهیان و نیرو های نظامی بوده که در برهه ای نیز اصفهان را سپاهان خوانده اند ) و همچنین عبور اصلی ترین راه ارتباطی قدیمی اصفهان و شیراز از روی این پل هم موید این نظر به شمار می آید.

نام شهرستان که امروزه این پل را به این نام می شناسیم، به دلیل قرار گرفتن پل در روستایی به همین نام بوده که امروزه بخشی از شهر زیبای اصفهان محسوب می شود. گردشگران امروزه می توانند پیاده از روی پل عبور کنند و تا پل خواجو به طور تقریبی در حدود 4 کیلومتر مسافت را در پیش خواهند داشت اما شهر اصفهان شهری است که یکی از جاذبه های آن پیاده روی برروی پل های قدیمی و تاریخی اش است و قدم زدن مسافت میان پل ها هم اوقات لذت بخشی را برای آنها رقم می زند و این زاینده رود است که همواره در طول تاریخ، زندگیِ خروشان و جاریی را به این شهر تاریخی هدیه داده و مسیر زیبای آن نیز این شهر تاریخی را زیباتر و پر جاذبه تر ساخته است.

کاخ هشت بهشت

دوران صفویه در اصفهان همراه با آثار و بنا های زیبا و باشکوهی بود که سعی داشت اقتدار و شکوفایی حکومت صفویه را در بناهایی متبلور کند، که با هنر مندی هرچه تمام تر ساخته شده بودند. از این رو امروزه گردشگران در اصفهان بیشتر شاهد هنر مندی هنرمندان عصر صفویه هستند، که با شباهت های مختلف و متنوع، هرکدام آثاری منحصر به فرد به شمار می آیند.

یکی از این بنا ها، که اثری درخشان از معماری عصر صفویه و معماری اصفهانی آن دوره به شمار می آید، کاخ هشت بهشت است. این کاخ در دوران سلطنت شاه سلیمان (که زمان دقیق ساخت این بنا را سال سوم سلطنت شاه سلیمان و در سال 1080 قمری می دانند) ساخته شده است. در زمان سلطنت شاه سلیمان که پس از شاه عباس دوم به تخت نشست، اصفهان دورانی پر شکوه را پشت سر می گذاشت و وام دار قدرت شاهان پیشین بود و در این دوره نه از کشورگشایی شاه عباس اول ودوم خبری بود و نه از تثبیت دوباره سلطنت در عصر شاه صفوی.

کاخ هشت بهشت در فضایی آرام و بدون تشنج سیاسی و حکومتی عصر شاه سلیمان و در اوج توجه به تزئیینات و جزئیات زیباشناسانه ی معماری بنا شد. کاخ هشت بهشت در نزدیکی میدان نقش جهان و در منطقه چهار باغ قرار دارد که متاسفانه در دوران قاجارتغییراتی در این باغ بوجود آمد اما همچنان این اثر تاریخی یکی از آثار پرنقش عصر صفویه به شمار می آید که مجموعه ی بی نظیری از هنر نمایی معماران و استاد کاران آن دوره ی تاریخی است.

کاشی کاری های عمارت هشت بهشت مسحور کننده و زیبا هستند و نقوش انواع حیوانات پرندگان را می توان بر روی کاشی های نظاره گر بود. نقاشی های سقف و دیوار های هشت بهشت در کمال هنر مندی از دیگر جاذبه های این اثر محسوب می شوند.

کاخ هشت بهشت دارای هشت ضلع است و از چهار طرف دارای نما می باشد، به نوعی که در نمای شرقی کاخ استخری زیبا در مقابل کاخ قرار دارد و نمای ایوان در ضلع شمالی هم یکی دیگر از نما های اصلی بنا محسوب می شود. این کاخ دارای دوطبقه است و طراحی زیبای آن با دسترسی به بخش های مختلف ساختمان از طریق راه رو ها و پله ها بیشتر به چشم می آید.

گچ بری های درخشان سقف ها، در کنار طلا کاری ها، مقرنس های هنرمندانه و آیینه کاری های منحصر به فرد اجزای زیبایی کاخ هشت بهشت را تشکیل می دهند و گردشگران در قسمت های مختلف این عمارت باشکوه می توانند نظاره گر آنها باشند. اما با وجود تمام زیبایی های پراکنده و بی شباهت بخش های مختلف ، گردشگران در این کاخ ارتباط به هم چسبیده ی بخش های مختلف بنا را حس می کنند، و این یکی از هنر مندی معماری عصر صفویه به شمار می آید که در عین تکثر و تنوع، بنا دارای یکپارچگی فضا است.

عصار خانه ی شاهی

اصفهان شهری است که علاوه بر پایتخت بودنش در برهه های تاریخی مهم از جمله دوران پر جلال و جبروت صفویه، یکی از نقاط تجاری، اقتصادی و تولیدی مهم ایران بوده است و امروزه نیز صنایع سنگین اقتصادی ایران نیز در این شهر جای دارند و اصفهان یکی از قطب های تجاری ایران به شمار می آید.

گردشگران در چنین شهری، جاذبه های زیبا شناسانه ی بی نظیر و معماری های درخشانی را از دوران صفویه و پیش و پس آن خواهند دید و هویت این شهر تاریخی را همچون نقاشی های رضا عباسی، رویایی و پیچیده در الیاف خیال متصور می شوند، اما اصفهان چهره ی متفاوتی دیگر نیز دارد، که در همان معماری های زیبا نیز می توان شاهد آن بود و آن نبوغ و ابتکار موجود در آثار به جای مانده در اصفهان است.

یکی از آثار دیدنی که بیشتر جاذبه ای تاریخی دارد و گردشگران را با بخشی از هویت اصفهان آشنا می سازد، عصارخانه ی شاهی است، مکانی دیدنی در قلب بازار، رو به روی بازار طلا فروش ها و در نزدیکی میدان نقش جهان، که یکی از میراث مهم بجا مانده از عصر صفویه محسوب می شود. بر اساس شواهد تاریخی این بنای در سال 1021 هجری قمری به دستور شاه عباس کبیر در بازار بزرگ اصفهان ساخته شد. این عصارخانه دارای مساحتی تقریبی 500 متری است و ساختمان آن نیز ارتفاعی 11 متری دارد.

به نقل از مورخان ، در گذشته روغن حاصل از دانه هایی گیاهی چون، خشخاش، کیکج، کرچک، کنجد، آفتابگردان، پنبه دانه و .. را عصار می نامیدند و محل تولید روغن ماحصل روغن گیاهان را عصار خانه می گفتند، که یکی از مشاغل مهم و مورد توجه روزگار کهن محسوب می شد. البته در ایران تولید روغن از گیاهان دارای قدمتی طولانی است و در نقاط مختلف ایران نیز چنین مکان هایی وجود داشته است، اما عصار خانه اصفهان مکانی شاهی و بزرگ بوده و تا سال 1349 نیز فعال بود که با پیشرفت تکنولوژی و افزایش امکانات، این مکان تاریخی به دست فراموشی سپرده شد. پس از گذشت 30 سال در سال 1379 که توسط شهرداری اصفهان خریداری و مورد مرمت قرار گرفت و به عنوان موزه پذیرای گردشگران شد.

گردشگران در این موزه علاوه بر بخش های مختلف عصار خانه می توانند فرهنگ عامه ی و تاریخ مشاغل اصفهان را ببینند. عصارخانه ی شاهی در یک طبقه با ارتفاع 11 متر، دارای سه گنبد برای خنک سازی هوا و تامین نور عصارخانه است و دیوار ها و طاق های این بنا در عین سادگی، تاریخ کهنی را با خود به همراه دارند ، البته قسمت های از این بنای تاریخی از جمله پیشخوان، بارنداز و شتر خوان از میان رفته اند، زیر زمین این بنا در شکلی هشت ضلعی محل نگهداری خمره های روغن همچنان وجود دارد.

در وسط ساختمان نیز سنگ های بزرگ آسیاب قرار دارند، که با تیره های چوبیِ محل آسیاب و گرفتن روغن دانه های گیاهی جاذبه دیدنی به شمار می آیند(که تیره خانه نامیده می شده) که بی شک برای گردشگران عصار خانه ی شاهی اصفهان خالی از لطف نخواهد بود و بخش های کمتر دیده شده ی این شهر پر هنر را نمایان می کند.

پل جویی(چوبی)

در نفس گردشگری حرکت یکی از مفاهیم اصلی به شمار می رود، حرکت و گردش در موقعیت ها، جوامع، مناطق و کشور های مختلف اصلی ترین هویت گردشگری است، گذشتن از یک منطقه برای چندین بار و بازدید از مکان های مختلف در آن منطقه یکی از لذت بخش ترین بخش های سفر گردشگران به شمار می آید و سفر به شهر های تاریخی جذابیت دو چندانی می یابد و از رهگذر عبور از خیابان ها و بنا های جدید، سفر دوسویه ای آغاز می شود، سفری در خیابان های امروز و دیروز و درس های ناگفته ی تاریخ که همیشه دیدنی است.

اصفهان هم که ناگفته پیداست، شهری تاریخی و پر از خیال انگیزی های هنرمندانی چیره دست، قابل و کاردان، گردشگران در اصفهان بارها از کنار زاینده رود عبور می کنند، قدم می زنند، در زیر سی و سه پل می نشینند و چای می نوشند و هنگام عبور از پل های متعدد این رود زندگی بخش هنر و توانمندی گذشتگان در این شهر نظاره گر خواهند بود.

تکراری هم نخواهد بود هر پل داستانی و روایتی جدا دارد، حکایتی جدا با زیبایی های معماری مختص به خود و بازدیدکنندگان هم خندان از روی این پل های عبور می کنند و عکس می گیرند. یکی دیگر از جاذبه های گردشگری اصفهان پل جویی است که به غلط آن را چوبی می خوانند و این نام بدون شباهتی به این پل گفته می شود.

پل جویی(چوبی) به دستور شاه عباس دوم، در سال 1065 هجری قمری و ما بین سی و سه پل و پل خواجو بر روی زاینده رود ساخته شد. این پل دارای 150 متر طول و عرض کم آن هم کاربرد خصوصی آن را بیشتر نمایان می سازد. در واقع، پل جویی مانند دیگر پل های ساخته شد بر روی زاینده رود برای مردم عادی نبود و کارکرد اصلی آن به هم رساندن دو کناره ی سلطنتی زاینده رود ، برای امرا ، خاندان سلطنتی و شخص شاه بود و بنای شش گوشه ی وسط پل ها یکی از جایگاه های شاهانه محسوب می شد که سفرا و امرا به حضور شاه صفوی می رسیدند، و انباشت آب در دو طرف پل هم از ویژه گی های خاص پل جویی برای خاندان سلطنتی به شمار می رفت.

اما نکته جالب در خصوص پل جویی جاری بودن جوی کوچک سنگی، در وسط پل بوده ، که نام پل را هم به دلیل قرار داشتن آن جوی سنگی ، پل جویی نامیدند. (به نحوی که آب جاری از یک سر پل به انتهای مسیر می رسیده ) که متاسفانه به مرور زمان، با از میان رفتن آب جاری جوی، نام این پل هم در میان مردم از جویی به چوبی تبدیل شد و امروزه بیشتر مردم و گردشگران این پل تاریخی و متعلق به عصر صفویه را پل چوبی می خوانند.

پل جویی با وجود عرض کم همچنان پابرجاست و با 21 دهانه از سنگ و ملات ساروج ساخته شده است که از استحکام بسیار برخوردار است و گردشگران هم در هنگام عبور از این پل مخصوص خاندان سلطنتی، مشخصات معماری آن را عصر را در گچ بری ها و آجر کاری های طاق های خواهند دید و گردش لذت بخش دیگری را بر روی زاینده رود تجربه می کنند.

سردر قیصریه

گردشگران هنگامی که به میدان نقش جهان پای می گذارند، با دنیایی از زیبای و آفرینش هنری روبه رو خواهند شد، در نگاه اول میدان نقش جهان گردشگران را شیفته ی خود می سازد و به آرامی گردشگران با اجزای این ترکیب هنری آشنا می شوند، از یک سو مسجد امام (شاه) و از سوی دیگر عالی قاپو دو ضلع هویت صفویه را نشان می دهد.

در سمت دیگر این میدان، مسجد شیخ لطف الله قرار گرفته و بازار نیز داستان خود را دارد، در این میان، گردشگران در ورودی بازار و درست روبه روی مسجد امام آن طرف میدان با بنایی تاریخی ، زیبا و منحصر به فرد مواجه می شوند.

این بنای تاریخی سردر قیصریه در ورودی بازار است، که در دوران شاه عباس کبیر ساخته شده است، براساس گفته کارشناسان، این سردر با الگو برداری از معماری شهر قیصریه آسیای صغیر یا همان ترکیه امروزی طراحی شده و نمود عالی از هنر آجری چینی با ترکیب نقاشی های منحصر به فرد که شامل آثاری از نقاش معروف آن دوران رضا عباسی (که در تهران موزه ی نقاشی به نام این هنرمند معروف عصر صفویه ساخته شده است ) می باشد.

نقاشی های این بنای تاریخی که برخی آنها نیز آسیب دیده اند، شامل به تصویر کشیدن نبرد ارتش شاه عباس کبیر در مقابل ازبکان متجاوز به قلمرو صفویه، تصاویری از مردان و زنان اروپایی و نقاشی تیراندازی که سر انسان، تنه ببر یا شیر و دم اژدهای آن به زیبایی هر چه تمام تر به تصویر کشیده شده است.(که این تصاویر نمادی از صور فلکی اصفهان و یا همان برج قوس است)

این سردر یکی از نشانه های مهم اصفهان در روزگار خود بوده است و شکار گاه سلطنتی هم بخش دیگر از این نمای باشکوه را تشکیل می دهد. اما همان طور که گفته شد، متاسفانه نقاشی های هنرمندانه ی رضا عباسی دچار آسیب های زیادی شده اند.

از دیگر قسمت های دیدنی سردر قیصریه، دو سکوی وسیع با سنگ های یشم است، که در عهد صفویه جواهر فروشان و زرگران زیورآلات خود در آنجا به فروش می رساندند. همچنین ساعتی بزرگی هم که از غنیمت های جنگ ایران و پرتغال بوده نیز بر روی این سردر نصب شده بود.

نقاره خانه هم در قسمت دیگری از بنای سردر قیصریه قرار داشته که با نقاره زنی زمان طلوع و غروب آفتاب را اعلام می کرده اند، که به واسطه ی نزدیکی به دو مسجد شهیر عصر صفویه و عمارت عالی قاپو یکی از کارکرد های مهم به شمار می رفته است.

ضرابخانه و کارونسرای شاهی هم در قسمت دیگر از عمارت سردر قیصریه قرار دارند که از بنا های دیدنی و زیبای اصفهان به شمار می روند. هرچند در دوران قاجار و در زمان زمامداری فرزند ناصرالدین شاه، ظل السطان بر اصفهان حاشیه ی کاشی کاری بر این سر در اضافه شد، اما بدون شک هویت این بنا متعلق به دوران صفویه است و گردشگران نیز این اثر تاریخیِ زیبا را منتسب به ظل السطان نخواهند دانست و همچنان سردر قیصریه گردشگران را به سوی بازار اصفهان هدایت می کند.

آتشگاه اصفهان

2safar پیشتر در خصوص معرفی جاذبه های گردشگری اصفهان بیشتر از دوران اسلامی ، دوران شکوه سلطنت صفویه و هنر نمایی معماری شیعی سخن گفت و گذری هم به جلفا داشت و از ارامنه اصفهانی گفت و کلیسای وانک و جلفا را برای شما معرفی کرد. اما همان طور که در اولین قدم برای معرفی اصفهان گفتیم، اصفهان در دوران پیش از اسلام و در تاریخ باستان ایران هم سری میان سرها داشته و نام سپاهان یادگار آن روزگاران است.

گردشگران این بار باید کفش هایی برای بالا رفتن از کوهی کوچک و تپه ای بزرگ به پا کنند و از ارتفاع 1600 متری کوه آتشگاه ، البته از سطح دریا (که در نهایت می توان گفت ارتفاع کوه در حدود 100 متر است)، بالا بروند و یکی از قدیمی ترین جاذبه های تاریخی این شهر کهن را مشاهده کنند.

آتشگاه اصفهان (آتشکده) که نام کوه را هم به واسطه ی وجود این اثر باستانی گذاشته اند، در 8 کیلومتری اصفهان و در جنوب خمینی شهر و مشرف به مسیر اصفهان و نجف آباد قرار دارد. این اثر باستانی یکی از چالش های باستان شناسان ایرانی و خارجی بوده و بسیاری از این اثر دیدن کرده اند و بر اساس کاوش های خود نظری بر چون و چرای آن داده اند.

یکی آن را برج دیده بانی نامیده، دیگری آن اثری متعلق به دوران اسلامی خوانده اما بیشتر کارشناسان اهل فن، این اثر باستانی را متعلق به دوران ساسانی دانسته اند ، که از خاک رس و آب ، بنایی خشتی ایجاد شده که در میان خشت ها هم نی هایی برای استحکام بنا بکار برده اند، در بالای بنا و در بلند ترین نقطه ی کوه هم بنایی استوانه ایی شکل برجای مانده که در هشت ضلع پنجره هایی دارد، که روایت گر داستان پر حدیث بنای تاریخی است.

آتشگاه اصفهان، آتشکده ایی بوده که روشنایی شعله های آتش مقدس زردتشتیان را از جوانب مختلف به ساکنین و رهگذاران نوید می داده است. این بنای تاریخی بر اساس یافته های بسیاری از باستان شناسان، مورخین و موبدان زردتشتی یک مکان مقدس برای زردتشتیان به شمار می رفته است.

با توجه به ساختار معماری ، این مکان مذهبی در دوران ساسانیان که حکومتی دینی بر اساس باور های دین یکتاپرستانه ی زردتشتی بوده ، مکان مهمی به شمار می رفته و این یافته ها وجود سکونت گاه مردمان در نزدیکی این بنای تاریخی (یعنی شهر اصفهان به عنوان یک شهر و مرکز سکونت مردم ) را تایید می کند و وجود بنای آتشکده در ارتفاع بالای تپه هم تاریخ و اهمیت سپاهان را یادآور می شود.

از این رو، گردشگران در کنار تمام زیبایی های برجای مانده خاندان پر اقتدار صفویه، می توانند از کوه آتشگاه بالا بروند و مخروبه های بنایی ببینند که در روزگار خود جلال بسیار داشته و جایگاه دین زردتشت در زندگی مردم و شاهان ساسانی را نیز نشان می دهد. دینی که در میان تمام جهالت های روزگار خود ، آتش خداپرستی را در ایران زمین شعله ور کرده بود.

مسجد علی

گردشگران بسیاری در سالیان دور از اصفهان دیدن کرده اند و سفر نامه های زیادی هم وجود دارد، که اصفهان بخشی از توصیفات آن را به خود اختصاص داده و جاذبه های تاریخی این شهر کهن برای نسل های متمادی رویایی و جذاب بوده اند.

یکی از مکان هایی که در سفر نامه های بسیاری می توان نام آن را دید، مسجد علی است، بنایی متعلق به عهد پیش از صفویه، که البته این بنا مناره ای دارد که این تک مناره شهرتش بیشتر از خود مسجد است و حتی به نظر بسیاری مسجد پس از مناره ساخته شده و امروزه این مناره بخشی از مسجد علی به شمار می رود.

بر اساس گفته تاریخ نویسان مناره ی مسجد علی در اوایل سده ششم هجری قمری در مقابل آرمگاه هارون ولایت ساخته شد و این مناره ی بلند و زیبا دارای ارتفاعی 40 متری است، که در سه بخش با مصالحی مانند آجر و گچ بنا شد، قطر این مناره از پایین به بالا کم می شود به نحوی که قطر آن بر روی زمین به شش متر می رسد، آجر کاری های زیبا و هنر مندانه مناره از بخش های دیدنی این بنای تاریخی به شمار می روند.

علاوه براین، مناره ی مسجد علی دارای 5 کتیبه است که سه کتیبه ی این مناره با کاشی فیروزه ای رنگ تزئین شده و یک هم با گچ طراحی و آخرین و پایین ترین کتیبه هم با آجر تراشی های هنر مندانه به خط کوفی آیاتی از قرآن را نگاشته اند.

اما مسجد علی که در کنار مناره ساخته شده و امروزه هم مناره را با نام مناره ی مسجد علی می شناسند، در دوران سلجوقی ساخته شده است که به طور دقیق سازنده ی آن را هم نمی شناسیم اما حدس و گمان بر آن است که مسجد در حدود قرن ششم هجری ساخته شده که بر اساس منابع تاریخی از سلطان سنجر و علی شاه فرزند تکش سلطان خوارزم و همچنین از محمود بن محمد ملکشاه به عنوان بانیان این بنا نام برده شده است. اما این مسجد در دوران صفویه مخروب ایی بیش نبود و در دوران شاه اسماعیل مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و تزئینات و کاشی های ها متعلق به این دوره هم به آن اضافه شد.

مسجد علی هم بر اساس سبک چهار ایوانی ساخته شده ، که بر اساس الگو های این معماری گنبد خانه مسجد در پس آن قرار می گیرد، شبستان مسجد علی در زیر گنبد مسجد قرار گرفته و ایوان های چهار گانه با شبستان هایی زیبا و دلنشین همچنان پابرجا هستند و گردشگران می توانند یکی از آثار تاریخی و دیدنی اصفهان را از نزدیک ببینند.

مسجد علی با قدمتی تاریخی در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد و در گذشته بسیاری این مسجد را مسجد سنجریه می نامیدند. این بنا مانند دیگر آثار و جاذبه های تاریخی اصفهان مجموعه ی بی نظیری از هنر نمایی معماران و هنرمندان ایرانی است که اثری ماندگار را خلق کرده اند و نگین زرین دیگری را با هنر مندی تمام در اوراق تاریخی این سرزمین نشانده اند.

منارجنبان

آخرین مکان و جاذبه ی گردشگری شهر اصفهان، که در سایت 2safar به آن خواهیم پرداخت، منارجنبان است، مکانی راز آلود و اسرار آمیز که برای قرن ها چرایی این راز سر به مهر مانده . منار جنبان به بنایی گفته می شود که در اثر تکان خوردن یکی از مناره های بنا، مناره دیگری و حتی کل بنا به شکلی سحرآمیز تکان می خورد.

برای سالها کشف چرایی این موضوع یکی از دغدغه های علمی و تحقیقاتی به شمار می رفت که بر اساس یافته های متعدد، شکل سازه و نحوه ی ساخت بنا به صورتی که مناره از بنا دارای فاصله است و همچنین قرار داشتن قاب های چوبی بالا و پایین مناره ها و اندازه ی های مساوی و همسان آنها و مرتبط بودنشان را از دلایل تکان خوردن همزمان آن ها می دانستند.

استفاده از مصالح سبک در معماری این نوع بنا ها هم از دلایل امکان تکان خوردن مناره ها نام برده اند، اما با این وجود منطقی ترین پاسخ علمی برای تکان خوردن مناره های بنا های منارجنبان، را پدیده ی فیزیکی تشدید یا پدیده ی رزونانس( این پدیده به معنی تمایل مجموعه به نوسان در شکلی خاص است که در چنین وضعیتی انرژی ارتعاشی در جسم ذخیره شده و در نتیجه نیروی کوچک متناوبی باعث حرکت نوسنانی می شود) دانسته اند.

با این حال ، ساختار معماری شگفت انگیز چنین بنا هایی، یکی از جذاب ترین مکان ها برای گردشگران به شمار می آید. از این نوع بنا ها و به نوعی از این سبک معماری در ایران چندین نمونه وجود دارد، که برای گردشگران شهر اصفهان امکان دیدن یکی از منار جنبان های معروف ایران در جاده ی قدیمی نجف آباد ممکن است،که البته امروزه این منطقه بخشی از شهر اصفهان به شمار می رود.

منار جنبان اصفهان یکی از آثار تاریخی متعلق به سال 716 هجری قمری است. این بنا بر روی مقبره ی یکی از عرفای ایرانی به نام عبدالله کارلادانی (که در سالیان دور در این منطقه روستایی به همین نام وجود داشته است) ساخته شده است، که به آرامگاه شیخ عبدالله کارلادانی نیز معروف بوده است. همانطور که گفته شد، این بنا شهرتش را وام دار ویژگی خاص و منحصر بفردش است که آن را به عنوان یکی از رموز معماری تاریخی و سنتی ایران بدل کرده است.

منارجنبان دارای یک ایوان با مناره های معروف خود و همچنین یک صحن است که گردشگران می توانند در سقف ایوان و صحن این بنای تاریخی، هنر معماری ایرانی را مانند دیگر آثار شهر اصفهان ببینند. کاشی کاری های فیروزه ایی و لاجوردی منارجنبان از بخش های زیبای این بنا محسوب می شوند.

مناره های منارجنبان هم با ارتفاعی در حدود 17 و نیم متر، در عرض 9 متر ساخته شده اند. یکی از دلایل شهرت منارجنبان اصفهان تکان خوردن متصل مناره ها و حتی کل بنا است به حوی که مقبره ی شیخ عبدالله نیز در ادامه تکان می خورد و گردشگران توان و نبوغ معماران ایرانی را در سال 716 هجری قمری را می توانند از نزدیک نظاره گر باشند و تجربه ی بی نظیر دیگری را در اصفهان لمس کنند.